Organize İşler

İnsanlar bir arada yaşayan canlılar. Büyük ihtimalle bunun nedeni avcı toplayıcı dönemlerimize kadar gider. Birlikte yaşamak yırtıcı hayvanlara ve çevredeki diğer kabilelerden gelecek tehlikelere karşı iyi olmuştur. Daha büyük ve güçlü bir kabile yapısı doğal tehlikelere karşı da daha iyi bir dayanma gücü yaratmış omalı. Özetle, yardımlaşma, insanları daha baskın bir canlı türü yapmış olmalı.

Bu durumun yerleşik tarım toplumuna geçişten sonra da devam ettiğini söyleyebiliriz. Birlikte yaşayan insan toplulukları zamanla kalabalıklaşmıştır. Kalabalık insan topluluklarında çok sayıdaki insanın birbiriyle ilişkilerini sağlamak için yönetim işlerinde becerikli bazı bireyler protokolleri olan bir tür organizasyon kurmuştur. Neyin nasıl yapılacağı konusunda bir algoritma geliştirmek yine bu organizasyonların işidir.

Tehlikelerden Korunmak Gibisi Yoktur

Görsel şu adresten alınmıştır.

Örneğin sizi ve ailenizi korumak, ticari ilişkilerdeki anlaşmazlıkları halletmek, medeni konularda gereken koruma ve desteği vermek gibi. Böylece genellikle primat kabilelerindeki alfa erkek hükümranlığı, insan için de çok benzer şekilde yaşanmaktadır. İnsan topluluklarındaki fark, birey sayısı bir kişinin baş edemeyeceği kadar çoğaldığında, yönetim erkini elinde tutanın kendine yardımcılar bularak, onlara yetkilerini kısmen aktarmasıdır. Belli bir sayıya kadar bu örgütlenme şekli oldukça verimli olarak işleyebilmektedir. Hadi bu verimli iletişim için 150-250 kişi olarak bir rakam verelim. Bu sayı bir kişinin tanıyabileceği ve devamlı ilişkide olabileceği insan sayısı olarak halen sosyal medya sitelerinde kabul görmektedir.

Facebook Gerçekte Kaç Dostunuz Olduğunu Biliyor

Siz Facebook arkadaş sayısının 5000 ile sınırlı olmasına hiç bakmayın. Facebook algoritması size taş çatlasa 25-30 arkadaşınızın sürekli paylaştığı içerikleri gösterir. Bir iki kez arkadaşlarınızın paylaştığı içerikle ilgilenmediğinizde Facebook size o arkadaşlarınızın paylaşımlarını göstermez. Böylece sizi ilgilendirmeyen içerikten uzak kalmış ve Facebook'a daha az sinirlenmiş olursunuz. Bu Facebook'da geçirdiğiniz zamana pozitif etki yapar. Facebook da size ilgilendiğiniz reklamları içerik şeklinde göstererek biraz para kazanır. Sonuç itibariyle, çalışanların paralarını ödemek masrafları karşılamak lazım. Tıplı devlet yönetimlerinde olduğu gibi ;)

"Çocukken her akşam yatmadan önce Tanrı'ya bana bir bisiklet vermesi için dua ederdim. Bir gün, Tanrının çalışma tarzının bu olmadığını anladım. Ertesi gün gittim, kendime yeni bir bisiklet çaldım ve her akşam yatmadan önce Tanrı'ya günahlarımı affetmesi için dua ettim.
Al Capone"

Sisteme Uymamak

Mafya Lideri Al Capone

Kabilelerdeki birey sayısı binleri aştığında mevcut yönetim organizasyonu etkisi azalabilir. Böyle durumlarda alternatif organizasyonlar ortaya çıkabilir. Yönetim erkini elinde bulunduranlar için bu ikincil organizasyonlar bir alternatif olarak görülebileceğinden, önemli bir tehdittir. Bir insan topluluğu içindeki düzeni bozan terör örgütleri, mafya, eşkıya bu tür organizasyonlara örnektir. Demokrasiler ise farklı olarak kimin yönetim erkini elinde bulunduracağına halkın karar vereceği yönetim sistemleri olarak gelişmiştir. Böylece hükümran kişi veya ailenin göreli olarak mutlak olan yönetme erki elinden alınarak halkın kısa dönemler için kendini yönetecek olan kişileri kendi içerisinden seçmesi daha ileri bir sistem olarak benimsenebilir. Siyasi Partiler genellikle, yönetime potansiyel olarak aday olan ve belirli bir düzen içinde kurallara uyarak devlet örgütünü yönetmek için çabalayan topluluklardır.

Bazen iktidarı kaybetmek yönetimi yitirmek anlamına gelmez. Devrim niteliği taşıyan değişimler bile mevcut devlet organizasyonunun yerine yenisini koyabilecek yeterlilikte değilse başarılı bir devrim gerçekleştirmiş bile olsa bunu mevcut devlet elitlerine kaptırabilir. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği dağıldığında ortaya çıkan devletlerin yönetimleri mevcut komünist partisinin kadrolarının elinde kalmış, eski devlet yönetimi, ortaya çıkan bağımsız devletlerde yönetim organizasyonu üstlenmiştir. Doğu blokundaki pek çok ülkede de benzeri durum yaşanmış, devlet mülkü olan taşınmazlar, fabrikalar birer birer değerlerinin çok altında elden çıkarken eski yöneticiler her nedense mal mülk zenginleri olarak ortaya çıkmışlardır. Amerika Birleşik Devletlerinde de baştaki kişi değişse bile genellikle uzun dönemli devlet politikası ve organizasyonu oldukça istikrarlı bir şekilde devam etmektedir. İsterse bu başkan bir Sinema Oyuncusu olsun ya da bir çapkın senatör, durum fark etmez. Eski bir başkanın oğlu bile göreve geldiğinde genellikle kendisine biçilen rolü biraz kişiselleştirerek ve yorumunu katarak oynar. Ancak devlet örgütü işlemeye devam eder.

İnsan topluluklarının kimler tarafından yönetildiğinden çok, hangi algoritmayla yönetildiğini belirleyen yapıya devlet organizasyonu diyebiliriz.

Madem Kötü, Devirelim Bari

Mısır - Arap Baharı

Kimi zaman bir organizasyonu devirebilirsiniz ancak yerine bir başka organizasyonu koymadığınızda mevcut devrik yapının, yaptığınız devrimi elinizden gasp etmesi ve yönetim erkini ele geçirmesi beklenmesi gereken bir durumdur.

Arap baharında halk hareketi mevcut yönetimi devirmiş, ancak yerine bir organizasyon getiremediği için, bahar mevsimi çabukça geçmiştir. Geriye baktığımızda, "olanın olaylar sırasında canlarını kaybedenlere olduğu" yorumu pek de haksız sayılmaz.

Deha, devrimi yapmakta değil, ardından onu sağlamlaştırmak için gereken örgütlenmeyi başarabilmektedir. 1916-1922 yılları arasında İngiltere Başbakanı olan Lloyd George'un Mustafa Kemal Atatürk için "İnsanlık tarihi birkaç yüzyılda bir dahi yetiştirebiliyor. Şu şanssızlığımıza bakınız ki, bu dahi Küçük Asya'da çıktı. Hem de bize karşı... Elden ne gelebilirdi?" dediği söylenir. Ancak sadece askeri değil, devlet yönetimi konusunda da Atatürk bir dehadır. Yeni bir devlet kurmakla kalmamış, devamı için gereken organizasyonu da tüm imkansızlıklara rağmen oluşturmuştur.

Devlet yönetiminde çeşitli tehditlerin zaman zaman denemeler yapması doğaldır. Devletin örgütlenmesi yeterince kuvvetli olmaması halinde bir başka organizasyon yeteneği sahibi güç, mevcut olanın yerine geçebilir. Dünya tarihi böyle örneklerle doludur.

İnsanlık belki bir gün küresel olarak bir yönetim organizasyonu kurmayı başarabilir. Dünyayı barış ve kardeşlik ile yönetmek tahmin ettiğinizden zor olsa da, olmayacak bir şey değil. Ancak o günü yaşamak için ne kadar bir süre geçeceğini öngörmek zor. İnsanlık için iyi olup olmayacağını da bilmek şimdiden imkansız gibi duruyor. Ama belli mi olur?